Աշխարհագրական թաղանթում բոլոր երևույթներն ու պրոցեսները փոխկապակցված են, անընդհատ տեղի է ունենում նյութի ու էներգիայի շրջապտույտ։ Ամենամեծ շրջապտույտը տիեզերականն է, ամեն տարի տիեզերքից երկիրը ստանում է երկնաքարեր և երկնաքարային փոշի, միևնույն ժամանակ Երկրի մթնոլորտից հեռանում են ջրածանի ու հելիումի ատոմները։
Բացի տիեզերք–Երկիր շրջապտույտից գոյություն ունեն երկրային շրջապտույտներ՝ երկրաբանական (քարոլորտային), մանթիայի մեջ, ցամաքից դեպի օվկիանոս, օվկիանոսից դեպի ցամաք, կենսաբանական շրջապտույտ։ Ավելի փոքր շրջապտույտներ կան ցամաքի տարբեր մասերի միջև, ցամաքի ու մթնոլորտի միջև, օվկիանոսի ու մթնոլորտի միջև և այլն։ Նշված բոլոր շրջապտույտների մեջ ամենամեծը այն շրջապտույտն է, որ տեղի է ունենում ցամաքից դեպի օվկիանոս, օվկիանոսի հատակից դեպի մանթիա, այնտեղից երկրակեղևի տակով դեպի ցամաք և քարոլորտի վերընթաց շարժումով՝ դեպի երկրի մակերևույթ։
Երկրի ներքին վիճակը քննարկելիս առիթ ունենք խոսելու մանթիայի ու քարոլորտի փոխհարաբերությունների, ցամաքային սալերի, պլատֆորմերի, գեոսինկլինալների մասին։ 20–րդ դարում ապացուցված է համարվում այն փաստը, որ քարոլորտի շարժումները, ծալքավորումները, տեկտոնական բարձրացումները, հրաբխականությունը կապվում են մանթիայում տեղի ունեցող շրջանառական պրոցեսների հետ։ Առաջին տեկտոնական շարժումների դրդապատճառ համարում էին Երկրի ներքին ջերմությունը՝ «ստորգետնյա Հուրը»։
1852 թվականին ֆրանսիացի գիտնական Էլի դե Բոմոնդը առաջարկեց կոնստրուկցիոն տեսությունը, որը հենվում էր Երկիր մոլորակի առաջացման Կանտ–Լապլասյան գիտաենթադրության վրա։ Ըստ այս տեսության ծալքավորումները առաջանում են Երկրի կեղևի սեղման հետևանքով։ Այս տեսությունը համընդհանուր ճանաչում ստացավ և իշխում էր մինչև 20–րդ դարի սկիզբը։ Սակայն դարասկզբին Կանտ–Լապլասյան գիտաենթադրության ժխտումը մեծ հարված հասցրեց կոնստրուկցիոն տեսությանը և այժմ նրա դեմ կան լուրջ փաստարկներ։ 20–րդ դարի առաջին քառորդում հրապարակ եկավ Ջոլիի գիտաենթադրությունը այն մասին, որ Երկրի կեղևի տակ ռադիոակտիվ նյութերի տրահման հետևանքով ջերմություն է անջատվում, որը հալեցնում է բազալտային մահիճը։ 1950–ական թվականների վերջին տիեզերական թռիչքների կապակցությամբ առաջացավ մի նոր գիտություն՝ մոլորակագիտությունը (Պլանետոլոգիա), և ծագեց նոր տեկտոնական Ռոտացիոն գիտաենթադրությունը, որը և տեկտոնական շարժումների պատճառը համարում է Երկրի իր առանցքի շուրջը պտտվելը։ Նրանից առաջացած մակընթացության երևույթը։ Մակընթացմության հետևանքով Երկրի պտույտը աստիճանաբար դանդաղում է, ուստի տեղի է ունենում Երկրի ձևի փոփոխություն, սա էլ առաջացնում է երկրակեղևի սեղման ու ձգման երևույթներ։
Այսպիսով, Երկրագնդի վրա սալերի շարժման, գեոսինկլինալային զոնաներում երկրակեղևի սուզման, լեռնաշղթաների բարձրացման և հրաբխային պրոցեսները կապված են մանթիայի նյութի շրջապտույտի հետ, որը արտահայտվում է ռելիեֆի մեծ և միջին ձևերի ստեղծման միջոցով։
Նյութերի համամոլորակային անընդհատ շրջապտույտը աշխարհագրական թաղանթի գոյության ձևն է։
Անիտա Գևորգյան 